piątek, 5 stycznia 2024

Kluby, o których słuch zaginął (1): Metalurgs Lipawa

Na początku 2014 roku w łotewskich mediach pojawiła się informacja, że przestał istnieć jeden z najstarszych klubów w tamtym kraju, mający na koncie mistrzowskie tytuły, krajowe puchary i występy w europejskich rozgrywkach. Mowa o Metalurgsie Lipawa. O nim będzie dzisiejszy tekst.

Igvars Sens, który pełnił rolę dyrektora klubu, poinformował stowarzyszenie organizujące rozgrywki Virsligi (najwyższej klasy rozgrywkowej w Łotwie), że klub przestał istnieć, zostały rozwiązane wszystkie umowy z dotychczasowymi zawodnikami, a część z nich znalazła już nowych pracodawców. Metalurg nie przystąpi więc do rozgrywek w sezonie 2014. Przyczyną kłopoty finansowe zakładów metalurgicznych (Metalurgs), a więc głównego sponsora. Próba znalezienia nowego dobrodzieja zakończyła się fiaskiem.

Historia klubu

Teoretycznie jako rok założenia klubu podaje się 1997 - wtedy właśnie przyjął on nazwę Metalurgs. Firma zapobiegła bankructwu drużyny, która od pierwszego sezonu istnienia (a raczej od ponownego utworzenia) ligi łotewskiej pod różnymi nazwami (z krótką przerwą) uczestniczyła w rozgrywkach. 

Historia drużyny sięga lat 40. XX wieku. Tuż po wojnie w Lipawie (łotewska nazwa: Liepaja) powstały dwa zespoły: Daugava i Dinamo. Po ich połączeniu w 1949 roku powstał Sarkanais Metalurgs, który w latach 60. występował nawet w drugiej lidze radzieckiej (1960-62), W 1962 roku przyjął nazwę Zevjnieks i pod taką przetrwał niemal 30. lat. 

Gdy w 1992 roku powstała Virsliga (liga łotewska), drużyna z Lipawy była jedną z tych, która znalazła się w gronie dwunastu ekip rywalizujących o miano pierwszego po odzyskaniu niepodległości mistrza kraju. Od dwóch lat zespół nazywał się już jednak inaczej - nosił nazwę Olimpija, nawiązującą do istniejącego w okresie międzywojennym klubu, ale nie będącym jego bezpośrednim spadkobiercą. Były to jednak bardzo trudne czasy dla ekipy z Lipawy - po rozpadzie Związku Radzieckiego zaczynał bowiem mieć coraz większe kłopoty finansowe.

Debiutancki sezon w elicie Olimpija zakończyła na szóstej pozycji, rok później było jeszcze gorzej - siódme miejsce w dziesięciozespołowej lidze, najgorsze dopiero miało jednak nadejść. W 1994 roku liga łotewska ponownie liczyła 12 drużyn, a ekipa z Lipawy, już pod nazwą "FK", zakończyła rywalizację na przedostatnim miejscu oznaczającym degradację do niższej ligi.

Nieszczęścia, a więc konieczności gry w niższej klasie rozgrywkowej, udało się jednak uniknąć w bardzo prosty sposób - doszło do fuzji z DAG Ryga, który w 1994 roku finiszował na trzeciej pozycji. Drużyna z Lipawy wystartowała pod nazwą DAG, która przetrwała jedynie rok. W 1996 roku pojawiła się nazwa Baltika, co wiązało się ze zmianą właściciela. Rok później, aż do zakończenia istnienia, klub z kolei zwał się Metalurgs.

Ważne wydarzenia

W 1995 roku klub z Lipawy (wówczas DAG) po raz pierwszy zagrał w oficjalnym finale Pucharu Łotwy. W decydującym spotkaniu przegrał jednak 0:3 ze Skonto Ryga, ówczesnym łotewskim dominatorem.

W 1998 roku Metalurgs ponownie okazał się gorszy w finale Pucharu Łotwy od Skonto Ryga, dzięki temu, że rywal miał prawo startu w eliminacjach Ligi Mistrzów, w sezonie 1998-99 zagrał w ostatniej w historii edycji Pucharu Zdobywców Pucharów (ciekawostka: liga łotewska gra od początku lat 90. systemem wiosna-jesień, krajowych puchar przez ponad 25 lat rozgrywano jednak systemem jesień-wiosna).

Pierwszym rywalem w europejskich rozgrywkach był estońska Lantana Tallinn. Metalurgs wyeliminował tę przeszkodę tylko dzięki walkowerowi, jakim został ukarany przeciwnik za mecz w Lipawie (Metalurgs przegrał 1:2) - chodziło o występ nieuprawnionego zawodnika. Co ciekawe, mecz ten prowadził polski sędzia - Tomasz Mikulski

Pierwszą bramkę w europejskich pucharach dla Metalurgsa zdobył Viktor Dobrecovs.

Po raz pierwszy na podium Metalrugs zakończył rozgrywki w 1998 roku - zdobył wówczas wicemistrzostwo.

W latach 1998-2011 klub przeżywał najlepszy okres w całej historii. Przez czternaście sezonów z rzędu kończył rozgrywki na podium - dwa razy był mistrzem, osiem razy wicemistrzem i cztery razy plasował się na trzeciej pozycji.

Po raz pierwszy w historii mistrzem Łotwy zespół z Lipawy został w 2005 roku.

W 2006 roku Metalurgs zdobył swój jedyny krajowy puchar - pozostałych siedem meczów finałowych, w których brał udział, przegrał.

O Lipawie i istniejących obecnie klubach

Upadek (rozwiązanie) klubu Metalurgs nie oznaczało, że miasto Lipawa (trzecie co do wielkości w Łotwie) straciło miejsce w Virslidze. Już w momencie, gdy ogłoszono, iż Metalurgs został rozwiązany, władze ligi twierdziły, że miejsce na klub z Lipawy wciąż czeka, a jeśli żaden nie przystąpi do rozgrywek, Virsliga wystartuje w okrojonym składzie. 

W marcu 2014 roku utworzono FK Liepaja, który przejął nie tylko miejsce w najwyższej klasie rozgrywkowej, ale także drużyny młodzieżowe. Z nową drużyną związało się także kilkunastu graczy seniorskiej ekipy Metalurgs z sezonu 2013. W ciągu dziesięciu lat klub zdobył już tytuł mistrzowski i wicemistrzowski, dwa razy sięgnął także po krajowy puchar, kilkukrotnie również wystąpił w europejskich pucharach.

W 2023 roku w najwyższych klasach rozgrywkowych można było znaleźć jeszcze dwa zespoły z portowego miasta - na trzecim poziomie grały rezerwy FK, a także FK Karosta Lipawa, który istnieje od 2017 roku.

W przeszłości istniał także klub hokejowy - Metalurgs Lipawa, wielokrotny mistrz Łotwy. W 2014 roku w jego miejsce powstał HK Liepaja, który jednak z przyczyn finansowych nie przystąpił do rozgrywek w sezonie 2022-23 i obecnym. Być może sytuacja poprawi się na tyle, że za kilka miesięcy seniorzy znów będą walczyć na lodowej tafli.

Najskuteczniejsi strzelcy Metalurgsa

Siedem razy zawodnik Metalurgsa sięgał po koronę króla strzelców Virsligi. Czynili to Viktor Dobrecovs (1998, 1999, 2003, 2005), Aleksandr Katasonow (2004), Kristaps Grebis (2009) i dobrze znany polskim kibicom z występów w naszej lidze Deniss Rakels (2010).

Warto zwłaszcza wspomnieć o Dobrecovsie, który przez niemal całą karierę występował w drużynie z Lipawy, jedynie w latach 2006-07 miał półtoraroczny epizod w estońskim TVMK Tallin. Napastnik rozegrał łącznie 319 meczów w Virslidze, w których zdobył aż 168 bramek (wg innych źródeł trafił 169 razy) - czyni go to nie tylko najskuteczniejszym strzelcem Metalurgsa (Virsliga) w historii, ale również trzecim pod względem skuteczności całej ligi.

W gronie najskuteczniejszych całej ligi są także inni byli piłkarze Metalurgsa - Girts Karlsons (4. lokata), Kristaps Grebis (5. lokata), czy też Aleksandr Katasonow (7. lokata) - spośród siódemki graczy, ktorzy trafili do siatki rywali więcej niż sto razy, aż czterech ma na koncie dłuższy pobyt w zespole z Lipawy.

Warto jeszcze wspomnieć o jednym graczu - Dzintarsie Zirnisie, który pod względem liczby występów w Virslidze zajmuje 4. miejsce (413 gier), a zdecydowaną większość spotkań rozegrał właśnie w barwach Metalurgs.

Najlepsi strzelcy w ligowych rozgrywkach klubu w poszczególnych sezonach:

  • 1992: Olegs Kobrins - 8 goli
  • 1993: Felikss Kotovs, Olegs Rudenko i Aleksandr Berezins - 4 gole
  • 1994: Ilmars Verpakovskis - 6 goli
  • 1995: Janis Intenbergs - 6 goli
  • 1996: Ainars Linards - 8 goli
  • 1997: Eduards Kurdjasovs - 6 goli
  • 1998: Viktors Dobrecovs - 23 gole
  • 1999: Viktors Dobrecovs - 22 gole
  • 2000: Andrej Łabanow (Białoruś) - 11 goli
  • 2001: Aleksandr Katasonow (Rosja) - 23 gole
  • 2002: Aleksandr Katasonow (Rosja) - 18 goli
  • 2003: Viktors Dobrecovs - 36 goli
  • 2004: Aleksandr Katasonow (Rosja) - 21 goli
  • 2005: Viktors Dobrecovs - 18 goli
  • 2006: Girts Karlsons - 13 goli
  • 2007: Girts Karlsons - 12 goli, 
  • 2008: Kristaps Grebis - 13 goli
  • 2009: Kristaps Grebis - 30 goli
  • 2010: Deniss Rakels - 18 goli
  • 2011: Jurgis Kalns - 16 goli
  • 2012: Vladimirs Kamess i Valerijs Afanasjevs - 10 goli
  • 2013: Dmitrij Hmizs, Ilja Sadcins i Jurgis Kalns - 8 goli

Metalurgs w europejskich pucharach

Metalurgs miał okazję uczestniczyć nie tylko w kwalifikacjach Ligi Mistrzów i Ligi Europy, ale - mimo że liga łotewska reaktywowana została w 1992 roku, a klub w europejskich rozgrywek zadebiutował dopiero w sezonie 1995-96 - zdążył zaliczyć występy także w Pucharze UEFA, Pucharze Zdobywców Pucharów i Pucharze Intertoto.

Metalurgs w kwalifikacjach Ligi Mistrzów:

  • I runda El. LM 2006/07: FK Aktobe (Kazachstan) 1:0 (d), 1:1 (w)
  • II runda El. LM 2006/07: Dynamo Kijów (Ukraina) 1:4 (d), 0:4 (w)
  • I runda El. LM 2010/11: Sparta Praga (Czechy) 0:3 (d - skrót), 0:2 (w - skrót)

Metalrugs w Pucharze Zdobywców Pucharów

  • Runda wstępna PZP 1995/96: Lantana Tallinn (Estonia) 3:0 (d) (walkower, na boisku 1:2) i 0:0 (w)
  • I runda PZP 1995/96: Feyenoord Rotterdam (Holandia) 0:7 (d - skrót), 0:6 (w - skrót)
  • Runda wstępna PZP 1998/99: IBK Keflavik (Islandia) 4:2 (d), 0:1 (w)
  • I runda PZP 1998/99: Sporting Braga (Portugalia) 0:0 (d), 0:4 (w)

Metalurgs w Pucharze UEFA

  • Runda wstępna P. UEFA 1999/2000: Lech Poznań 3:2 (d - skrót), 1:3 (w)
  • Runda wstępna P. UEFA 2000/01: Brann Bergen (Norwegia) 1:1 (d), 0:1 (w)
  • Runda wstępna P. UEFA 2002/03: FC Kaernten (Austria) 0:2 (d), 2:4 (w)
  • Runda wstępna P. UEFA 2003/04: Dinamo Bukareszt 2:5 (w - skrót), 1:1 (d - skrót)
  • I runda El. P. UEFA 2004/05: B 36 Torshavn (Wyspy Owcze) 3:1 (w), 8:1 (d)
  • II runda El. P. UEFA 2004/05: Oesters IF (Szwecja) 2:2 (w), 1:1 (d) - awans dzięki większej liczbie bramek zdobytych na wyjeździe
  • I runda P. UEFA 2004/05: Schalke 04 Gelsenkirchen (Niemcy) 1:5 (w), 0:4 (d)
  • I runda El. P. UEFA 2005/06: NSI Runavik (Wyspy Owcze) 3:0 (w), 3:0 (d)
  • II runda El. P.UEFA 2005/06: KRC Genk (Belgia) 2:3 (d), 0:3 (w)
  • I runda El. P. UEFA 2007/08: Dinamo Brześć (Białoruś) 1:1 (d), 2:1 (w)
  • II runda El. P. UEFA 2007/08: AIK Solna (Szwecja) 3:2 (d), 0:2 (w - skrót)
  • I runda El. P. UEFA 2008/09: Glentoran Belfast (Irlandia Północna) 1:1 (w), 2:0 (d)
  • II runda El. P. UEFA 2008/09: FC Vaslui (Rumunia) 0:2 (d), 1:3 (w)

Metalurgs w Lidze Europy

  • II runda El. LE 2009/10: Dinamo Tbilisi (Gruzja) 2:1 (d), 1:3 (w)
  • II runda El. LE 2011/12: Red Bull Salzburg (Austria) 1:4 (d - skrót), 0:0 (w)
  • I runda El. LE 2012/13: SP La Fiorita (San Marino) 2:0 (w - skrót), 4:0 (d - skrót)
  • II runda El. LE 2012/13: Legia Warszawa 2:2 (d - skrót), 1:5 (w - skrót)
  • I runda El. LE 2013/14: Prestatyn Town (Walia) 2:1 (w), 1:2 (d) (karne: 3:4)

Metalurgs w Pucharze Intertoto

  • I runda PI 2001: Cork City (Irlandia) 1:0 (w), 2:1 (d)
  • II runda PI 2001: SC Heerenveen (Holandia) 3:2 (d), 1:6 (w)

Łącznie 27 dwumeczów - dziesięć awansów.

Z żadnym z przeciwników nie rywalizował w europejskich pucharach więcej niż raz (dwumecz). Łącznie mierzył się z przeciwnikami z dwudziestu jeden krajów - po dwa razy grał jedynie z zespołami z Rumunii, Austrii, Polski, Holandii, Szwecji i Wysp Owczych.

Bilans meczów: 18 zwycięstw, 11 remisów, 25 porażek. Bramki: 75-113,

Strzelcy goli w europejskich pucharach (łącznie z Pucharem Intertoto):

  • 10 - Viktors Dobrecovs, Aleksandr Katasonow
  • 6 - Girts Karlsons
  • 5 - Rolands Bulders, Genadijs Solonicins
  • 3 - Kristaps Grebis, Deniss Ivanovs
  • 2 - Valerijs Afanasjevs, Antonio Ferreira de Oliveira Junior, Jurgis Kalns, Mindaugas Kalonas, Vladimirs Kamess, Oskar Klava, Rytis Leliuga, Siergiej Skobliakow, Tomas Tamosauskas
  • 1 - Vugar Asgarov, Edijs Danilovs, Vladimirs Draguns, Intars Kirhners, Andrij Kruhlak, Edvinas Lukosevicius, Darius Magdisauskas, Maksims Rafalskis, Ilja Sadcins, Jan Safranko, Pavels Surnins, Władimir Tatarczuk, Maris Verpakovskis

Najwięcej występów w europejskich pucharach (łącznie z Pucharem Intertoto):

  • 41 - Dzintars Zirnis
  • 34 - Genadijs Solonicins
  • 32 - Viktors Dobrecovs
  • 27 - Girts Karlsons
  • 26 - Oskars Klava
  • 23 - Viktors Spole
  • 22 - Pavels Surnins
  • 20 - Aleksandr Katasonow
  • 19 - Tomas Tamosauskas
  • 18 - Jurgis Kalns
  • 17 - Janis Rinkus, Denis Ivanovss, Kristaps Grebis
  • 15 - Antons Jemelins
  • 13 - Saulius Atmanavicius
  • 12 - Aleksejs Krucs, Edijs Danilovs
  • 10 - Mindaugas Kalonas, Vladimirs Kamess

Piłkarze Metalurgsa w polskich klubach

W trakcie istnienia klubu zdarzyło się, że do polskiej drużyny przechodził zawodnik związany z Metalurgsem (mowa o transferach bezpośrednich z klubu z Lipawy do Polski). Przykładem jest choćby Japończyk Takafumi Akahoshi, który w Lipawie spędził zaledwie kilka miesięcy, by przed rundą wiosenną sezonu 2010-11 trafić do Pogoni Szczecin. W Polsce spędził łącznie 5,5 roku (z przerwą na występy w rosyjskiej lidze), rozegrał 156 ligowych meczów w barwach ekipy z województwa zachodnipomorskiego, w których strzelił 20 goli (115-14 w Ekstraklasie).

Autor: Lietotaajs/Wikimedia Commons
Dużo czasu, bo 6,5 roku, spędził w Polsce także Deniss Rakelss, który w tym samym czasie trafił z Metalurgsa do Zagłębia Lubin. W trakcie pobytu Łotysz grał nie tylko w Miedziowych barwach, ale również w GKS Katowice, Cracovii i Lechu Poznań. W 2023 roku wrócił do naszego kraju i reprezentował barwy drugoligowego Hutnika Kraków. Łącznie w ligowych meczach w Polsce zagrał 159 razy i 49 razy wpisał się na listę strzelców (stan na koniec 2023 roku) - w elicie bilans to 93 mecze i 27 goli. 

Z kolei Robert Savalnieks przemknął przez polską Ekstraklasę niczym meteoryt. Był graczem Jagiellonii Białystok wiosną 2014 roku, zdołał jednak zaledwie trzy razy pojawić się na boisku.

Polacy w Metalurgsie Lipawa

Liga łotewska nie jest specjalnie popularnym kierunkiem dla Polaków, zdarzyło się jednak, że Polacy występowali w Metalurgsie. Wiosną 2008 roku do Lipawy przeniósł się Arkadiusz Klimek, który potem w wywiadach podkreślał, że łotewski zespół spokojnie byłby w stanie powalczyć o miejsce w środku tabeli polskiej Ekstraklasy. Napastnik, który grał także m.in. w Grecji, Szkocji i na Litwie, w Virslidze zanotował 10 występów i strzelił jednego gola.

W tym samym czasie w klubie przebywał także Tomasz Sajdak, który jednak ani razu nie pojawił się na boisku w ligowym meczu ligi łotewskiej. Obydwaj szybko pożegnali się z Metalurgsem, bo - jak mówił w jednym z wywiadów Klimek - Metalurgsowi nie szło, więc prezes postanowił rozstać się z zawodnikami, którzy przyszli przed startem sezonu....

Stadion

Klub rozgrywał mecze na stadionie o nazwie "Daugava", który powstał w latach XX ubiegłego wieku (obecnie gra na nim FK Liepaja). Pojemność 5083 - w większości krzesełka znajdują się pod dachem (jedna trybuna kryta). Obiekt może służyć także lekkoatletom. Ciekawostka - ze stadionu jest zaledwie ok. 100 metrów do plaży.

Piłkarze Metalurgsa w reprezentacji

Łącznie 34 zawodników z trzech krajów jako gracze klubu z Lipawy występowali w narodowych barwach (najwięcej - Dzintars Zirnis). Jedenastu z nich wpisywało się także na listę strzelców (najwięcej razy Girs Karlsons). Oto dokładna lista (uwzględniono jedynie liczbę gier i goli w reprezentacji w czasach gry w Metalurgsie) - jeśli zawodnik wywodził się z innego kraju niż Łotwa, w nawiasie jego narodowość:

  • Dzintars Zirnis: 68A-0
  • Oskars Klava: 44A-1
  • Genadijs Solonicnins 38A-1
  • Girts Karlsons 32A-8
  • Deniss Ivanovs: 26A-2
  • Viktors Dobrecovs: 18A-0
  • Kristaps Grebis: 13A-2
  • Rolands Bulders: 13A-0
  • Mindaugas Kalonas (Litwa): 12A-0
  • Maksims Rafalskis: 11A-0
  • Ainards Linards: 10A-3
  • Darius Miceika (Litwa): 9A-1
  • Tomas Tamosauskas (Litwa): 9A-0
  • Pavels Mihadjuks: 8A-1
  • Vladimirs Kamess: 7A-1
  • Andrejs Rubins: 7A-0
  • Sergejs Jemeljanovs: i Ritus Krjauklis 6A-0
  • Ricardas Beniusis (Litwa): 5A-1
  • Imants Bleidelis: 5A-0
  • Maris Verpakovskis: 4A-1
  • Vitalijus Kavaliauskas (Litwa): 4A-0
  • Vladimirs Draguns, Janis Rinkus i Armands Zeiberlins: 3A-0
  • Pavels Dorosevs, Deniss Rakels, Pavels Surnins, Arturs Zakresevskis i Vugar Asgarov (Azerbejdżan): 2A-0
  • Sergejs Ivanovs, Antons Jemelins, Ilmars Verpakovskis i Vjaceslavs Zevnerovics: 1A-0

*     *     *

Tym wpisem rozpoczynam tworzenie bloga piłkarsko-sportowego. Będzie o piłce, ale też innych dyscyplinach, głównie w ujęciu ciekawostkowych, statystycznym i historycznym - często w tematach, które nie są głośne, medialne i powszechnie klikane (choć takie też się pojawią). 

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Komentarz ukaże się po zatwierdzeniu przez moderatora